Z Wiktorem Jerofiejewem rozmawiamy na Międzynarodowym Festiwalu Opowiadania we Wrocławiu. Pisarz odczytał tam swoją nowelę „Papuga”, w której demaskuje koszmarny absurd tworzący schizofreniczną rzeczywistość ZSRR. Perwersyjna, sadystyczna ironia wyłazi z tej opowieści napisanej w formie listu agenta radzieckiej bezpieki do ojca jednego z uwięzionych, nastoletniego chłopca. Dziecko zostało skatowane na śmierć, żeby wymusić obciążające je zeznania. Powód zajścia jest niewiarygodnie błahy: ...”synek wasz mianowicie chciał wskrzesić papugę po to, żeby wskazać wyższość zamorskiego ptaka nad naszymi wróblami i podkopać naszą słuszną dumę, i tym samym przedstawić nas światu w świetle głupim a niewłaściwym".

I wszyscy pochodzimy od husarii?

Otóż nie wywodzimy się z kultury łacińskiej, i nie wszyscy pochodzimy w prostej linii z husarii, jakby chciały nowe elity. Oto wstydliwy (?) dowód korzeni: świetna kapela Józefa Bębenka, grająca rzeczy zapamiętane z dziada/pradziada. Jeżeli nie uda ci się wpaść w zachwyt, nie przejmuj się; tak wielu ludziom nic się dzisiaj nie udaje.

(...)
Słońce znów wzeszło rano i zajdzie wieczorem, deszcz nie pada na ludzi złych, ani na dobrych, są dni lepsze i gorsze, dzisiaj wiatr nie hula po ulicach, auta jeżdżą elegancko w jedną stronę i w drugą też, ludzie stoją na czerwonym, przechodzą na zielonym, rano założyli spodnie, wieczorem je zdejmą. Rzeczy błahe, jak i te wielkiej wagi, mają zwykle taki sam prozaicznie banalny początek. Żeby była przyszłość musi być najpierw przeszłość. Historię produkują z dni lepszych i gorszych, ale nie jak leci, tylko według przepisu, żeby było jak należy.

Mówią, że pierwszy człowiek na świecie miał na imię Mieszko. I przyleciał z kosmosu na meteorycie zabić dinozaury, żeby powstała ewolucja. I zaraz z małpy zrobił się Pan Twardowski, co sprzedał duszę diabłu za koguta i odleciał na księżyc. Potem Święty Mikołaj Kopernik wstrzymał słońce i ruszył ziemię, ale rad – rada nie rada – musiała wymyślić kobieta Skłodowska, i wynaleziono kartofle oraz konia z wozem, tak powstał świat czyli Polska. A przy niej powyrastały stopniowo, w miarę zapotrzebowania: Ameryka, Londyn oraz francuskie winorośle, żeby Polacy mieli gdzie za chlebem jeździć, i powstały Niemcy, żeby produkować mercedesy dla Polaków, ale u nich recesja straszliwa, więc słabo produkują i nie wszyscy w Polsce jeszcze mercedesami jeżdżą. A zaraz potem ewolucja wyłoniła Chorwację, żeby Polacy mogli mieć dokąd pojechać się wykąpać.

- Dzisiaj w parafii dzień skupienia dla mężczyzn, jutro odnowienie przyrzeczeń małżeńskich dla matek z czternastej róży różańcowej, a znowu po jutrze koronka do miłosierdzia bożego oraz nowenna plus adoracja w kaplicy adoracji. Takie są ważne ogłoszenia parafialne dla naszej parafii, ale pan oczywiście, panie Darku o tym nie poinformuje...
- Poszło. W całości.

(...)

Przeczytajcie trzy opowiadania Zygmunta Haupta, jednego z najbardziej oryginalnych pisarzy XX wieku. Za życia wydano mu tylko jedną książkę, i od razu z błędami. Na szczęście „SW Czytelnik”, wydała zbiór opowiadań tego nieprzeciętnego twórcy, opatrzony posłowiem Aleksandra Madygi, stanowiącym nie tylko klucz do pisarstwa Haupta, ale wiele mówiącym o nim samym.

Warto zapamiętać to nazwisko. Fryderyka gratulujemy.